Jan Paweł II — Karol Wojtyła to człowiek, którego biografia wygląda jak gotowy scenariusz do filmu o trudnej historii XX wieku — i faktycznie stała się przedmiotem kilku filmów (m.in. fabularnych w reżyserii Krzysztofa Zanussiego i Giacomo Battiato oraz animowanego „Karol, który został świętym”). Urodzonemu w 1920 r. w Wadowicach, niewielkim galicyjskim miasteczku, nie dane było sielankowe dzieciństwo: najpierw, w wieku 9 lat, traci matkę, trzy lata później — starszego brata, w wieku 21 lat — ojca. Jego wadowickie lata nauki to także czas przyjaźni, które przetrwały do końca życia. Kolejny okres — krakowski, zostaje brutalnie przerwany przez II wojnę światową. Karol, student polonistyki, zafascynowany teatrem, zmuszony jest do ciężkiej pracy w kamieniołomach, później w zakładach chemicznych. Jednak właśnie ten trudny czas jest okresem niezwykłego dojrzewania duchowego, które prowadzi do wstąpienia do konspiracyjnego seminarium duchownego, uwieńczonego przyjęciem święceń kapłańskich 1 listopada 1946 r. Po święceniach następują studia filozoficzne w Rzymie, praca duszpasterska w Niegowici, następnie w par. św. Floriana w Krakowie. To również czas bardzo ważnych doświadczeń duszpasterskich: bliskich relacji ze studentami, wspólnych spływów kajakowych i wędrówek, podczas których ks. Karol, zwany „wujkiem” nie przestaje nigdy być kapłanem. W czasie jednego z takich kajakowych spływów Wojtyła dowiaduje się o nominacji biskupiej. Ma wówczas dopiero 38 lat! W tym samym czasie zostaje wykładowcą KUL. W ciągu następnych dwudziestu lat aktywnie uczestniczy w pracach Soboru Watykańskiego II, zostaje ordynariuszem krakowskim, w 1967 r. — kardynałem, a w 1978 r. zostaje wybrany na papieża, przyjmując imię Jana Pawła II.

Jako papież Jan Paweł II pozostaje wierny swojej, wypracowaniej przez lata duchowości: jest to duchowość całkowitego powierzenia się Maryi — stąd papieska dewiza „Totus Tuus”, duchowość głębokiej modlitwy — bardzo często prowadzącej do zatopienia się w kontemplacji, o czym poświadczają domownicy papieża, m.in. jego sekretarz, abp Mieczysław Mokrzycki. To głębokie życie modlitwy nie prowadziło jednak do jakiegoś wycofania się, wręcz przeciwnie — stało się źródłem, z którego Papież czerpał niewyczerpane siły do duszpasterstwa, nauczania i niezliczonych spotkań. Ci, którzy mieli szczęście bezpośrednio z nim się spotkać, poświadczają, że zawsze słuchał z uwagą, był zorientowany w problemach ludzi, z którymi się stykał i potrafił znaleźć dla nich czas pośród licznych papieskich obowiązków.

Najbardziej widocznym aspektem działalności Jana Pawła II było jego nauczanie. Całość dzieł, zebrana przez Wydawnictwo M, zajmuje 16 grubych tomów. Najważniejsze przesłanie zawarte jest w 14 encyklikach, 14 adhortacjach ponad 40 listach apostolskich oraz kilkuset orędziach (m.in. na Światowe Dni Młodzieży, Światowy Dzień Pokoju, Światowy Dzień Chorych, Wielki Post oraz świątecznych Urbi et Orbi). Jednak te, można powiedzieć „programowe”, dokumenty, nie wyczerpują bogactwa myśli Jana Pawła II. Każda jego homilia i przemówienie były przygotowane i niosły treść dostosowaną do okoliczności i słuchaczy, a jednocześnie przekraczającą te okoliczności. W uszach Polaków ciągle brzmią słowa wypowiedziane do nas podczas kolejnych pielgrzymek do Polski, a zwłaszcza te słynne słowa: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi … tej ziemi”, które wypowiedziane na Placu Zwycięstwa w 1979 r. w sposób proroczy poruszyły lawinę przemian, prowadzących do wyzwolenia Polski dziesięć lat później spod jarzma komunizmu.

Wśród głównych tematów nauczania i troski duszpasterskiej Jana Pawła II były z pewnością: orędzie o Bogu wychodzącym ku człowiekowi, Bogu miłosiernym, wyrażone już w dwóch pierwszych encyklikach Redemptor Hominis i Dives in Misericordia, obrona życia, wartości rodziny i godności człowieka, której wyrazem były m.in. adhortacja Familiaris Consortio i encyklika Evangelium Vitae. Godność człowieka, obrona jego podmiotowości w obliczu totalitaryzmów i uprzedmiotawiającej cywilizacji materialistycznej, czy po prostu obrona biednych i wykluczonych społecznie była także tematem ważnych encyklik społecznych — Laborem exercens, Sollicitudo rei socialis i Centesimus annus. Jan Paweł II jeszcze jako kardynał, odwiedzając USA, zwracał uwagę na przełomowy charakter przemian społecznych i duchowych, zachodzących w drugiej połowie XX wieku. Już od początku posługi papieskiej pisał o „nowym adwencie trzeciego tysiąclecia” (Dives in misericordia, 4) i zabiegał o to, aby człowiek w tym dramatycznym czasie przemian szukał odpowiedzi, zwracając się ku Chrystusowi, w Duchu Świętym i przez Maryję. W tym kontekście należy rozumieć jego liczne inicjatywy duszpasterskie, m.in. Światowe Dni Młodzieży, 104 podróże apostolskie, nie mające precedensu pod względem liczby i odległości, niezliczone beatyfikacje i kanonizacje (również wielokrotnie przekraczające statystyki poprzednich papieży) program nowej ewangelizacji, działalność ekumeniczna czy Wielki Jubileusz roku 2000.